Nun contexto no que o clima é cada vez menos predicíbel, hai que reducir a dependencia de combustibles fósiles, e as terras de cultivo e os recursos hídricos se están reducindo ou deteriorando, a intensificación da agricultura supón un reto sen precedentes (Popp et al., 2013; Heeb et al., 2019). O rendemento das colleitas pode verse afectado en grande medida pola situación de cambio climático que estamos a sufrir, sendo habitual que os cultivos se vexan afectados por diferentes situacións de estrés abiótico (seca, salinidade, temperaturas extremas, falta de nutrientes) ou bióticos (pragas ou enfermidades). O obxectivo por tanto ten que ser aumentar o rendemento das colleitas sen provocar un forte impacto no medio ambiente nin na saúde humana (Povero et al., 2016; Rouphael e Colla, 2018), e ao mesmo tempo obter cultivos máis resistentes e resilientes fronte ao cambio climático sen comprometer o rendemento ou calidade dos mesmos. Esta prioridade encádrase especialmente nos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable, ODS2 relativo a promoción da agricultura sostible así coma os ODS12 relativo a unha produción sostible e o ODS 13 que busca combater o cambio climático.
A este respecto, dende o Instituto abordamos os seguintes Programa de I+D+i:
Redución de fertilizantes de síntese química
A utilización intensiva de fertilizantes sintéticos ten levado á degradación de solos e augas. Por este motivo, a estratexia Farm to Fork establece coma obxectivo a redución dos fertilizantes de síntese química para o ano 2030 nun 20%. É por isto que esta liña pretende aportar alternativas de base natural que favorezan a produtividade dos cultivos sen comprometer a saúde do ecosistema como a introdución de leguminosas nas rotación de cultivos ou coma cubertas vexetais, o uso de microorganismos promotores de crecemento vexetal ou o uso de bioestimulantes (coma aminoácidos, fitohormonas, produtos naturais). Por outra banda, unha correcta xestión dos residuos de explotacións gandeiras (dende o seu tratamento á súa aplicación e control en campo) pode contribuír a reducir o uso de fertilizantes de síntese química.
Xestión sostible de pragas
A utilización masiva de fitosanitarios de síntese química nos cultivos supón unha carga excesivamente prexudicial na produción agrícola, que fai necesaria a súa substitución por estratexias alternativas non contaminantes para o solo ou a saúde dos organismos do ecosistema. Por este motivo, a estratexia Farm to Fork establece coma obxectivo a redución dos fitosanitarios de síntese química para o ano 2030 nun 50%.Nesta liña abordarase o estudo aerobiolóxico dos patóxenos dos cultivos para deste xeito reducir o uso de fitosanitarios de síntese química, así coma posibles estratexias naturais (uso de aceites esenciais, estractos vexetais, compostos naturais, plantas acompañantes, cultivos alelopáticos, etc) que eviten a aparición de pragas no cultivo ou que, unha vez presentes, permitan un manexo sostible das mesmas. Nesta liña tamén se propón a utilización dos residuos agrícolas para o seu uso no control de plagas. Sen embargo, ate o momento existe moi poucos estudos sobre o valor dos citados residuos. Isto débese á necesidade dun enfoque multidisciplinar onde participen actores de áreas como a economía, a edafoloxía ou a agronomía. Nesta liña proponse que traballe conxuntamente persoal desas áreas para aclarar cal é o valor, para o control de plagas, dos residuos procedentes de cultivos agrícolas.
Xestión da vexetación adventicia
O uso masivo de herbicidas na agricultura para combater as mal chamadas “malas herbas” ten causado un importante impactos ambiental e contaminación de alimentos. En liña co obxectivo de redución dos fitosanitarios de síntese química para o ano 2030 nun 50% establecido pola estratexia Farm to Fork, a presente liña de investigación busca desenvolver técnicas de xestión da vexetación adventicia alternativos coma métodos culturais, mecánicos, físicos, biolóxicos ou biotecnolóxicos.
Adaptación dos cultivos ao cambio climático
As novas condición ambientais directamente ligadas ao cambio climático (seca, inundacións, elevada temperatura, elevado CO2, etc.) supoñen un reto de grande importancia na produción agrícola, comprometendo o rendemento e a calidade dos cultivos. Nesta liña abórdase o estudo fenolóxico dos cultivos co fin de avaliar as respostas das plantas a dito estrés, tanto na parte aérea (normalmente a de interese agrícola), así coma no sistema radicular (con alta capacidade de aclimatación), e búscanse estratexias agrícolas que permitan mitigar dito estrés. Así mesmo, abórdase nesta liña o impacto do cambio climático na efectividade dos insumos (especialmente pesticidas) agrícolas e na predición das producións de colleitas.
Obxectivos de desenvolvemento sostible
